Bolesław Chrobry

00:00:00: Jacek

00:00:12: Butlewski

00:00:15: w

00:00:20: dynastiach w naszym nowym cyklu dzisiaj Bolesław Chrobry.

00:00:24: Właściwie mamy też powód ogólniejszy, bo jeśli obchodzimy jubileusz koronacyjny, jubileusz idei korony polskiej, no to jasne, że mówimy o bolesławie Chrobrym.

00:00:35: z koniną postać.

00:00:36: Wszystkim nieby znana ze sprawą Matejki, każdy nie by wie jak on wyglądał, chociaż warto sobie uprzedomnić, że wygląda najpewniej zupełnie inaczej i najprawdopodobniej nigdy w takiej pozie nikt go nie widział.

00:00:47: W takiej, czyli Matejkowskiej, czyli natronie, wzbroi, ale jednocześnie wszystkie atrybuty.

00:00:52: No powiedzmy sobie, że królowie natronie nie tak często siadywali, a już na pewno nie wzbroi.

00:00:57: Ale każdy rozumie, że Matejko chciał przedstawić go jako wielkiego, wspaniałego i silny jak w koronie.

00:01:06: to już nie był taki młody.

00:01:07: No ale nie rozbierajmy matejki.

00:01:10: Rozbierzmy najpierw dlaczego chrobry to jest właściwie więcej niż jeden rozdział.

00:01:15: Najpierw dlatego, że mieszko, o którym wiemy, nierównie mniej.

00:01:18: To jest początek i wiemy, że owszem miał stosunki jak każdy wtedy władca z sąsiadami, że sobie nieźle radził, że wyprowadził Polskę na prostą, Polskę swoje państwo wtedy jeszcze.

00:01:33: najpewniej państwu gnieźnieńskie, albo mieszkowe.

00:01:37: W każdym razie, że to jest wstęp prolog, a prawdziwa historia zaczyna się, wielka historia za chrobrego i to jest tak wielka historia, która w kontrastie do mieszkowej robi olbrzymie wrażenie, bo chroby to jest wielki gracz.

00:01:53: nie tylko do tego, że na końcu jest korona.

00:01:55: Lepiej, gdyby ona była wcześniej.

00:01:56: Pod

00:01:56: koniec życia w końcu.

00:01:58: To jest koniec życia.

00:01:59: My po takim dwuleciu pod znakiem zapytania, bo co się tam działo pomiędzy XXIII a V, to my naprawdę z goła nic nie wiemy.

00:02:08: Poza tym, że jak nic nie wiemy, jak źródła milczą, to bywa tak w historii, że milczenie źródło jest wyjątkowo elokwętne.

00:02:17: One milczą wtedy, kiedy się dzieje coś czego oficjalnie.

00:02:23: Dzieje opisowie, związani zwłaszcza z władcą, nie chcieliby podjąć.

00:02:28: Nie podejmują, bo to niewygodne dla niego, więc podejrzewamy i mamy posznaki, że to właśnie może wtedy zrobić ten wielki kryzys, który tak potem dał się we znaki jego następcą, mieszkowi drugiemu i Kazimierzowi Odnawicielowi.

00:02:41: No ale Bolesław Chrobry... To jest wielka postać, ponieważ tak naprawdę bardzo trudno jest człowiekowi, już nie mówię do XXI wieku, ale nawet nie było człowiekowi XIX wieku, łatwo zrozumieć średniowiecze, zwłaszcza wczesne.

00:02:58: No to mieliśmy takie różne poglądy na temat tego, jacy my byliśmy wtedy, kiedy się pojawiliśmy na arenie dziejowej, czyli zamieszka i zachorobrego.

00:03:07: No i generalnie uważaliśmy, że musielibyśmy wtedy być podobni do siebie, bo jakże by inaczej.

00:03:12: Jeśli jesteśmy z nich, krewskości, no to oni byli podobni do nas.

00:03:16: Skąd inąc?

00:03:17: naprawdę mamy z tym kłopot, żeby wyobrazić sobie ludzi zupełnie inaczej myślących, zupełnie inaczej czujących, a jednocześnie my z nich.

00:03:31: W XIX wieku i od XIX wieku narodził się nacjonalism, poczucie narodowej.

00:03:36: Właściwie po dziś dzień do XXI wieku mamy głębokie przekonanie, że to wszystko musiało się w kategoriach narodu rozstrzygać, że był naród polski, czeski.

00:03:47: No i już teraz otwarcie mówimy, że był też naród serbołużycki, czyli narody słowiańskie.

00:03:54: A skoro tak, to w XIX wieku chętnie dodawano, one musiały ze sobą jakoś trzymać, być solidarne.

00:04:01: No, przepisywano wtedy już coś, z czego najpewni sobie sprawy.

00:04:06: w X wieku i w XI nie zdawano, że istniała jakaś forma Pan slawizmu, slawizmu, że Słowianie trzymani ze sobą, Niemcy ze sobą.

00:04:15: No, tak jakby to wszystko już było podzielone i tak trochę ułożone według reguł XIX wieku.

00:04:22: Tymczasem my wiemy, że to nieprawda, że nie da się takiej tezy obronić, że o to prowadził jakąś narodową politykę, że sprzyjał słowianą i był antyniemiecki, no bo za pan slawizmem zawsze szła w fobie antyniemiecka.

00:04:40: Ktoś, kto był slawistą czy pan slawistą, na ogół uważał, że musimy być tacy, jacy jesteśmy, czyli pan slawistyczni i tak nastrojeni, czy neoslawistycznie nastrojeni, no bo po drugiej stronie mamy świat Germania.

00:04:52: Tak jakby ten świat germański był jeden i ten sam, a my wiemy, że Zachrobrego no to była inna bawaria i nasaksownia, że to się konstelacje zmieniały i właśnie Chrobry pokazuje, że on grał na szachownicy, no bardzo, ale to bardzo dłużej.

00:05:07: właściwie Europejskiej.

00:05:08: Nie było wtedy większej szachownicy.

00:05:10: On siedział przy tym stole, gdzie grano.

00:05:13: No przejeżdżał w końcu, cesarz do niego na zjazd, gdzieś nie

00:05:16: jest.

00:05:16: Właśnie i już to samo, no do, tylko my tak uważamy, że ten, o to był takim wyjątkiem, no on był pewnym wyjątkiem, uważanego za, no co to dużo mówić, pewnego dziwaka wykształcony, o pewnej takiej greckich inklinacjach, skłodnościach, no był synem Gleczynki, był człowiekiem do pewnego stopnia siłu ziemnomorskim, czyli uważał, że jeśli mamy budować wielkie imperium, a wtedy tak właśnie to brano, że są różne kremiona, Przypominam, to były raczej plemiona niż państwa, czyli plemiona, które narzucały swoją wolę innym plemionem, czyli takie większe plemiona, większe grupy plemienne i mniejsze grupy plemienne.

00:05:55: I że to wszystko powinno być zorganizowane i podane jakiemuś porządkowi.

00:06:00: Czyli tak trochę, a la dawne rzym.

00:06:03: Przypominam, że nie miano innych wzorców wtedy, więc a la dawne rzym.

00:06:07: No i w tej kombinacji miałyby się znaleźć wszystkie plemiona, no ale niektóre były dużej i silnej i nie kierowano się żadną racją stanu.

00:06:18: Jeśli kierowano jakimś interesem po stronie tych mniejszych plemion to to był właśnie interes dynastyczny, że moja rodzina, czyli my panujący na danym terytorium mamy swoje interesy i te interesy często powadały sprzecznąć interesami władców i dynastii, którzy mieli podobne.

00:06:37: ambicje.

00:06:37: i dlatego był taki bardzo ostry konflikt pomiędzy przemyślidami, którzy są bardzo ważni dla Czechów powiedzmy wprost.

00:06:45: To są ich piastowie, a naszymi przemyślidami, czyli naszymi piastami.

00:06:50: Jedni drudzy dążą do jednego i tego samego.

00:06:52: Tyle tylko, że za Chrobrego to my jesteśmy górą.

00:06:56: Do tego stopnia, że jesteśmy nawet w Pradze, jesteśmy w osobie Bolesława Chrobrego.

00:07:01: Który tam przebywa przez pewien czas.

00:07:02: Tak jest i powiedzmy sobie wszystkie.

00:07:04: Z

00:07:04: zakładnikiem można powiedzieć.

00:07:06: Tak jest i możemy powiedzieć przy okazji, że wszystkie takie te teorie, które sugerują, że myśmy prowadzili same wojny w sprawie diwej, pojęcie w ogóle z innego świata.

00:07:18: I że jak ktoś napadał na kogoś, no to nie zasługuje na szacunek.

00:07:23: No to wszystko musimy odłożyć, bo inaczej nic, a nic z tego nie zrozumiemy.

00:07:27: Skądinąd za chrobrym w pradze stali na przykład morawianie, którzy uważali, że lepsza jest pewna przewaga, zwierzchność władcy plemią północno dla nich, północno-słowiańskich niż Czechów, którymi sąsiadawali przez Miedzę.

00:07:43: Więc to była taka gra, taka duża gra, do której raz po raz włączało

00:07:50: Dynastie.

00:07:54: No i tutaj co to dużo mówić?

00:07:56: Oto trzeci zwłaszcza z tych otonów, pierwszy, drugi, trzeci.

00:08:02: Miał pomysł, że ponieważ Chorobry najsilniejszy, on niewątpliwie był najsilniejszy, no to on z całą jego drużyną zostanie potraktowany specjalnie.

00:08:11: I to potraktowanie specjalne polegało na tym, już wiemy tam Wucznia Świętego Małrycego.

00:08:16: On jest przyjacielem cesarza, właściwie współracownikiem Saku, ekspektatywą, bardzo realną nadzieją, że wkrótce zostaniesz królem.

00:08:24: To było oczywiste.

00:08:25: Masz Świętego Wojciecha, świętego, który łączył różne narody, wszystko to się bardzo dobrze... spalatało i komponowało w podłówczesnym świecie.

00:08:34: No tak można było to wszystko poukładać, chociaż oczywiście możemy się zastanawiać, czy ten pomysł Otoński, potem skrytykowany przez Henryków, był w ogóle realny.

00:08:45: On był bardzo ładny.

00:08:46: wyobraźni, że są cztery części Europy, no tak jakby Unia Europejska i że na czele jednej części Europy stanie... król polski, no w tym przypadku miałbyś to właśnie chrobry, a cesarz będzie tak nad nimi zainteresowany głównie z prawami południa, no bo byłoby jeszcze pięknie, gdyby tej koncepcji panu europejskiej dodać jakieś związki bisze ze wschodem, z Konstantynoporem, no więc to była taka gra, która się skończyła dosyć... szybko wraz ze śmierci.

00:09:15: oto na trzeciego, no ale przy tej okazji kilka rzeczy można byłoby już wyjaśnić.

00:09:23: Otóż, to co się stało potem jest może jeszcze bardziej frapujące, bo okazuje się, że i bez odtona chrobry radzi sobie znakomicie.

00:09:32: A jeśli sobie radzi znakomicie, jeśli zaczyna uprawiać politykę dynastyczną, tradycyjną, to zacznę na przykład zastanawia się... z kim powinien związać się przez małżeństwa swoich dzieci.

00:09:45: No i co tu dużo mówić?

00:09:46: Jeden z jego synów ma na imię od to.

00:09:49: Co dużo mówi, że z tą tradycją odtońską.

00:09:52: Ale to już jest gra, bo jest Schweinfurt, jest Bawaria.

00:09:56: On wszędzie właściwie czuje się dobrze i to pozwala nam przypuszczać, właściwie nawet to przypuszczenie na granicy pewności postawić, że wszystkie te lata, które on że on spędził na cesarskim dworze, wcześniej dużo, dużo, gdyby do pewnego stopnia zakładnikiem, ale to też musimy rozumieć właściwie.

00:10:17: Zakładnik to nie był żadne niewolnik, to był niby gość, niby gość.

00:10:21: Nawet

00:10:21: honorowy gość.

00:10:22: Honorowy, tak, ale w pewnym interesie politycznym.

00:10:25: On jest na naszym dworze, jest synem władcy sąsiedniego kraju, no więc powiedzmy sobie jest to inwestycja polityczna.

00:10:33: Tyle tylko, że jeśli uważamy, że Chrobry był analfabetą mimo wszystko, to on jednak nie był.

00:10:37: Bo jeśli na tym dworze cesarskim przebywał dosyć długo, to on się mógł najzwyczajniej nauczyć.

00:10:43: Zorientował się w sytuacji, jak to się robi.

00:10:46: Jak to się robi i jak wygląda polityka, no właśnie nie z perspektywy Gniezna, tylko z perspektywy Ratysbonny, Kwedlinburga, Akwizgranu.

00:10:56: Jakoś tak to mogło być.

00:10:58: To nie przypadkiem jego syn miał na imię Kazimierz Karol, no bo Karol to oznaczało, że ma wielkie ambicje.

00:11:05: cesarskie imię, ponieważ Karol wielki właściwie był ojcem wszystkich cesarzy.

00:11:10: Średniowiecze na to uważano, że jeśli komuś dajemy na imię Kazimierz Karol, to jednocześnie tak jakbyśmy wskazywali drogę albo nasze ambicje.

00:11:17: I to jest ważna rzecz, bo co tu dużo mówić?

00:11:19: Myślę, że dzisiaj znakomita większość historyków nieobciążonych różnymi uprzedzeniami ideologicznych.

00:11:26: nie zaprzeczy, że Bolesław Chrobry po śmierci od tona trzeciego wziął udział w walce o władzę i to najwyższą w cesarstwie, bo on miał już pojęcie, jakie szanse ma Henryk, późniejszy Henryk II cesarz niemiecki.

00:11:40: nawiasem, mówiąc zawsze trzeba o tym pamiętać.

00:11:43: To jest święty kościoła katholickiego, co Henrykowi Sienkiewiczowi przychodziło z drudem, uzmysłowić sobie, że jego patronem jest cesarz niemiecki, którego w historiografii często przedstawiano jakiego takiego Wczesnego Hohenzollerna, najwcześniejszego Hitlera, no coś w tym stylu, że on najechał na Polskę.

00:12:02: Otóż nic z tych rzeczy.

00:12:03: Henryk II na pewno nie najechał na Polskę.

00:12:06: Jeśli czasem chciałbym się pobawić trochę ze studentami... Przypomnę,

00:12:09: że Henryk II, następca autonad trzeciego, tego przyjaznego...

00:12:13: Tak, tak, tak.

00:12:15: Może miał rację, on był kulawy, mizerny, ascytyczny i potem się okazało, że kilka razy, że bardzo przysłużył się Polsce, ale na początku musiał stoczyć ciężki bój z opozycją, z tymi różnymi ze Szwainfurtu, z Bawarczykami, z którymi, co znam jedne, Trzymo, Bolesław Chrobry.

00:12:43: No i może się zastanawiać, historycy niemieccy to robili, czy chlubry nie był, aby jednym z tych, który mógł objąć władzę cesarską, gdyby się okazało, że Henryk przegrał.

00:12:55: Ale Henryk z największym trudem, on przecież naprawdę był zapędzony w kozi róg.

00:13:01: jakoś odsząsnął i po bardzo wielu latach, bo w czternastym roku koronowości na cesarze, czyli właściwie on, no proszę zobaczyć, kilkanaście lat wojował.

00:13:12: Musiał udowodnić

00:13:13: swoją wartość.

00:13:14: I to powiedzmy, będąc przez cały czas prawie w defensywie, co też w jakiś sposób tłumaczy sukcesy polskie, ale jeśli ktoś się zabawi ze studentami i takich trochę skonfundować, to mówię czasem to podnosicie, że milskie i użyce zajął chrobry na początku tej długiej wojny z Henrykiem.

00:13:30: I tutaj następuje ta konfuzja, no bo zajął, wtedy niech już dodają, wyprzedzając uderzenie niemieckie, o czym, jak już wspomniałem, kiedyś nie mieliśmy żadnych i nie mamy na to dowodów, żeby jakieś niemieckie miało następować.

00:13:45: Henryk był pogrążony w wojnie domowej.

00:13:48: No więc co tu dużo mówić?

00:13:50: Wtedy już Chrobr nie po raz pierwszy pokazał, jakie ma ambicje i zajął z ziemię serbołużyckie.

00:13:57: I mamy tą długą, ciągnącą się wojny.

00:13:59: przerwano rozmaitymi pokojami.

00:14:02: Tam Tomilsko i Użyce tam przechodzą, bo to taka ziemia sporna, tak jakbyśmy sobie mogli podzielić ziemię serbą użyczaną albo po naszej stronie, albo po waszej.

00:14:10: Jakkolwiek ona do końca właściwie jest no tak.

00:14:12: koło krajno przejścia.

00:14:14: Ale ciekawe, że jak się ta długa wojna z Henrykiem kończy, nieraz mówię moim studentom, jeśli tak długo wojował Henryk z Chrobrym i Chrobry tej wojny nie przegra w XVIII roku, no to albo albo.

00:14:31: Albo Polska była wtedy potęgą, jak dzisiaj stanie zjednoczone.

00:14:34: Albo z tym Henrykiem było coś nie tak, z tym cesarstwem.

00:14:37: Skoro wielkie cesarstwą nie mogło sobie przez kilkanaście lat poradzić z silnym wprawdzie, ale jeszcze nawet krzęstwem, a nie królestwem.

00:14:46: Mimo wszystko, panie profesorze, od Tączeci bardzo dobrze się nam kojarzy Hendryk II

00:14:51: dużo

00:14:51: gorszej i to z różnych powodów, chociażby z tego, że po takim dobrym okresie jest ten słabszy.

00:14:57: Bolesława Chrobrego odmieniano w tym roku przez wszystkie przypadki tysiąclecie pierwszej kronacji, pierwszy polski król.

00:15:05: Czy tylko z tego należy go zapamiętać i ze wspomnianego wcześniej zjazdu Gnieździńskiego plus wojny z Hendrykiem II?

00:15:12: Tak, z

00:15:14: tym, że trzeba powieścić.

00:15:15: Drugi no to też się kończy.

00:15:16: tak, że to się kończy dobrze i że on potem jako wybitny gracz, trzeba to powiedzieć wyraźnie w podówczesnej Unii Europejskiej, jeśli byśmy to chcieli tak przybliżyć z naszym słuchaczom, radzi sobie naprawdę świetnie.

00:15:31: Chroby.

00:15:32: Potem ma problemy i to jest też rzecz ciekawa.

00:15:35: i o tym musimy powiedzieć, bo być może, być może jego polityk oparta na drużynie, która musiała dużo kosztować, która biegała od Pragi do Kijowa.

00:15:44: Tam zresztą w tym Kijowie miała za sobą już wojów Henryka II, bo Henryk II wypożyczył.

00:15:51: To było wtedy całkiem normalne półki cesarskie, które ruszyły na Kijów z Chrobrym.

00:15:56: Ale być może i to jest bardzo prawdopodobne, nie wytrzymał takich ambicji króla.

00:16:03: Wojna i wtedy się kosztowała.

00:16:05: Wtedy przede wszystkim, jeśli miano ją prowadzić, to musiano mieć dużo niewolników, czyli po tej wojnie spodziewano się, że będą łupy i będą ludzie, tymi ludźmi handlowano.

00:16:15: To jest taki mniej znany aspekt gospodarczy wczesnego się niewycza polskiego, ale tak było.

00:16:22: Jak tam chlubry przed tą koordynacją sobie z tym poradził, tego nie wiemy.

00:16:25: Ta dziura pomiędzy dwudziestym, trzecim a piątym jest bardzo ciekawa.

00:16:30: Ale powiedzmy, to może nas nie obchodzić.

00:16:33: Koronacja oznaczała, że o to mamy już państwo ugruntowany, bo królestwo to jest królestwo.

00:16:39: Można by powiedzieć z pewną przesadą, królestwo to jest państwo.

00:16:43: Jeśli ktoś pierwszy raz ma koronę, to znaczy, że on już ma państwo, które mi dzisiaj nie całkiem precyzyjnie możemy nazwać.

00:16:51: Souverenny, bo suwerywność to jest jeszcze coś innego, ale państwo już takie, które jest wiadome, uznawane i ma cechę trwałości.

00:17:00: Jeśli doszedł do korony, no wiele ci nigdy nie doszli, chociaż byli wiele lat silniejsi od następnia na wieleckie, gospodarczo stały wyżej niż państwo Polon.

00:17:09: Ale jednak, no co korona to korona, co państwo?

00:17:13: Ukształtowane, to państwo ukształtowane, nawet jeśli zaraz potem wybuchły kryzysy.

00:17:18: No właśnie, bo te koronę można stracić i to się bardzo niedługo stało.

00:17:23: O tym będziemy mówić w kolejnym odcinku naszego cyklu.

00:17:27: Dynastię, Panie profesorze, bardzo dziękuję za rozmowę o Bolesławie Chrobrym.

00:17:31: Spotykamy się za dwa tygodnie.

00:17:33: Dziękuję bardzo.

00:17:40: Jeśli

00:17:41: podobał się państwu ten odcinek podcastu, zachęcamy do obserwowania naszego kanału, dodania odcinka do swojej listy lub pozostawienia komentarza.

00:17:50: Zapraszamy też do słuchania programów Radio Poznań i na stronę www.radiopoznanefm.